Gaziantep Stresle Başa Çıkma Merkezi, Stres Nedir? Nasıl Tedavi Edilir ?
Günlük yaşamda stresi tetikleyebilecek pek çok çevresel etken bulunuyor. Özellikle büyük şehirlerde yaşayan kişiler için, stres neredeyse
yaşamın bir parçası haline gelmiş durumda. Çalışanlar bir günün çoğunu iş yerlerinde geçiyor, her gün büyük çoğunluk trafikte saatler harcıyor, eve döndüğünde ise bir miktar rahatlama hissinin ardından evdeki sorumluluklar baş gösteriyor.
Stres yaşamamıza neden olan etkenler kişiden kişiye farklılık gösterse de, hepimiz için bazı ortak etkenlerden bahsetmek mümkün. Bunlar arasında gelecekle ilgili bazı kaygılar, bir işi belirli bir tarihe yetiştirme çabası, başkalarının hoşumuza gitmeyen davranışları, birtakım mantıksız ve olumsuz düşünceler, maddi kaygılar, yoğun iş temposu ve diğerleri…Peki bütün bunları yaşarken bedenimizde neler olup bittiğinin farkında mıyız?
Stres altındayken beden sürekli ‘’hayatta kal’’ uyarısında bulunur. Bu da tehlike anında vücutta stres hormonunun salgılanmasına sebep olur. Stres hormonunun salgılanıyor olmasıysa her zaman kullandığımız düşünme becerileri olan değerlendirme, planlama, karar verme, bilgi kaydetme gibi süreçleri baskılar. Sonuç olarak stres oluşturan şeye karşı bir değerlendirme ve plan yapmadan hareket etmiş oluruz. Sürekli stres verici bir duruma maruz kalıyor olmak zaman içerisinde vücudumuzda bazı sağlık problemleri oluşmasına neden olur. Çeşitli kalp rahatsızlıkları, kronik yüksek tansiyon, felç riskini oluşturan durumlar, kronik kas ve baş ağrısı bunlardan bazılarıdır. Stres aynı zamanda psikolojik sağlığımızı da olumsuz etkiler. Örneğin aşırı stresin depresyon riskini artırdığı ve bazı kötü alışkanlıklara zemin hazırladığı biliniyor.
Stresle baş etmek istiyorsak önce yaşamımızda var olduğunu fark etmemiz gerekir. Daha sonra ise bununla nasıl baş edebileceğimiz konusunda bazı teknikler öğrenmeye ve uygulamaya sıra gelir. Ancak burada bu tekniklerin değil, bazen yaşamımızda göz ardı ettiğimiz ve stresle başa çıkmada önemli bir yere sahip olan‘’dinleme’’ zamanı üstünde duralım.
Dinlenme, bir tembellik değil bir ihtiyaçtır. ‘Dinlenme’ günlük kullanımda yorulmuş vücudu ve zihni dinlenmeye almaktır; tembel olmak kavramından ise farklıdır. Zaman zaman hepimiz tembellik yapmaya ihtiyaç duyarız ve bu oldukça işlevseldir; aksi takdirde tükenmişlik yaşarız. Sık sık biten pilimizi şarj etmeye ihtiyaç duyarız; yoksa devam edemeyiz. Çok uzun süre dinlenmeden günlük yaşama devam ettiğimizde öncelikle bedenimiz yorulur. Ayrıca, küçük büyük, maruz kaldığımız her türlü stres faktörü dinlenmediğimizde daha kötü ve ürkütücü olarak algılanır ve bu algı sonucu oluşan olumsuz duygularımız da bedenimize zarar verir, bağışıklık sistemimizi zayıflatır. Yorgunluk gitgide birikir. Bazen farkında olmayız ama yaşadığımız fiziksel veya psikolojik sorunlar bu aşırı yorgunluk ve dinlenme eksikliği sonucunda gelişebilir.
Dinlenme ihtiyacımızı gidermediğimiz takdirde kronik yorgunluk ortaya çıkacaktır. Bunun sonucunda ise unutkanlık başlayabilir, yaşamı düzene sokmada başarısızlıklar yaşayabiliriz ve yapmamız gerekenlere karşı da bir isteksizlik geliştirebiliriz. Bütün bunlardan dolayı dinlenmenin yaşamımızdaki önemi göz ardı edilmemelidir .
Dinlenmenin stresle başa çıkmadaki önemi büyük olsa da her zaman ve herkes için yeterli değildir. Bazı rahatlama ve gevşeme tekniklerinin ise stresle başa çıkmada oldukça faydalı olduğu bilimsel araştırmalar sonucu da ortaya koyulmuştur. Bu teknikleri öğrenip, sizin için uygun olanları stresli hissettiğiniz zamanlarda veya gün içinde herhangi bir zamanda uygulamanız mümkün.
Öncelikle rahatlama için bazı ipuçlarından bahsedelim. Eğer koşullar el veriyorsa yaklaşık yarım saat kadar bir süreyle rahatsız edilmeyeceğinizi bildiğiniz sessiz bir yer bulun. Dilerseniz ışıkları da kapatabilirsiniz. Üzerinize rahat kıyafetler giymeyi tercih edebilirsiniz. Eğer engellenemeyen gürültüler varsa, arka plana müzik veya doğal seslerden oluşan bir kayıt koyabilirsiniz. Telefonunuzu da kapatıp kendiniz için biraz zaman ayırabilirsiniz. Rahat hissedeceğiniz şekilde oturur veya yatar pozisyonda durabilirsiniz. Araştırmalar, vücudu rahatlatmanın zihni de rahatlattığını söylüyor. Eğer bazı düşüncelerden kendinizi alıkoyamıyorsanız, vücudunuza odaklanmak size yardımcı olacaktır. Eğer fiziksel bir gerginlik veya acı hissiniz varsa, öncelikle zihninizi rahatlatmaya ihtiyaç duyabilirsiniz. Hangi rahatlama tekniğinin kim için faydalı olacağını tahmin etmek ne kadar zor olsa da, farklı teknikleri deneyerek en çok işe yarayan tekniği bulmak en doğrusudur. Bedeninize, düşüncelerinize odaklanırken kendinizi gözlemleyebilir, stres yaratan düşüncelerinizin ve sonrasında oluşan duygularınızın da daha çok farkına varabilirsiniz. Her bir rahatlama tekniğini deneyerek ve bunun duygularınızda, düşüncelerinizde, bedeninizde yarattığı farkı kontrol ederek bu sürece başlamak size yardımcı olacaktır. Şimdi sık kullanılan bazı gevşeme tekniklerinden bahsedelim. Ancak önemli bir not: bu teknikleri önce bu konuda uzmanlaşmış birinin denetiminde yapmanız hem doğru kullanımı görmek hem de olası olumsuz sonuçları engellemek için iyi olabilir. Örneğin; konuya hakim bir ruh sağlığı uzmanı size en doğru şekilde yol gösterecektir.
Kas Gevşemesi
İlerleyici kas gevşemesi, sistematik bir şekilde vücuttaki farklı kas gruplarını önce kasmayı ve hemen sonrasında gevşetmeyi içerir. Konsantrasyon sorunları, engellenemeyen düşünceler, diğer bazı zihinsel gerginlikler ve beraberinde getirdiği bedensel gerginlik için etkili bir rahatlama tekniğidir. Düzenli bir uygulama, vücudun farklı bölgelerinde oluşan kasılma ve gevşemelere olan farkındalığı artırır. Bu farkındalık da stresle beraber gelen kas gerginliğini fark etmenize ve onu ortadan kaldırmanıza yardım eder. Bedeninizi rahatlatmak zihninizi de rahatlatacaktır. Bu uygulamayı yapmadan önce, geçmişinizde kaz spazmı ve kas problemleri yaşamış iseniz, uygulama öncesinde doktorunuza danışmanız yerinde olacaktır. Progresif kas gevşemesi genellikle rahat bir ortam yaratmayı gerektirir. Sonrasında ise nefes egzersizleri ile devam eder. Karın bölgesinden alınan nefes her zaman için önerilen yöntemdir. Bu sırada kişi duygu, düşünce ve bedeninde neler olduğunu fark etmeye çalışır. Tek tek bazı kaslarını önce sıkar sonra gevşetir. Örneğin; önce kol grubundaki kasları kasar ve nefesle birlikte gevşetir. Bunu birkaç kez tekrarlar. Sonrasında ise ayak, bacak, karın, göğüs, boyun, yüz bölgeleri için benzer işlemler tekrarlanır; yani önce kaslar kasılır, sonra nefesle birlikte gevşetilir. Daha sonra ise tüm vücut nefes alıp vererek gevşetilir. Ancak kasma sırasında çok zorlamamaya dikkat etmek önemlidir.
Derin Nefes Meditasyonu
Tam odaklanmış bir şekilde derin nefes alarak yapılan gevşeme tekniği etkili bir uygulamadır. Bu, her yerde rahatlıkla uygulanabilecek ve kaygılarınızı kontrol altına almaya yardımcı olacak bir yöntemdir. Derin nefes alma, diğer stresle başa çıkma tekniklerinde de sıklıkla kullanılır. Derin nefes almanın özelliği karından derin bir nefes alarak, bedene temiz hava girmesini sağlamaktır. Karından nefes alırken göğüsten alınan nefese göre bedene daha çok oksijen alınır. Bu da kaygı seviyenizin azalmasında etkili olacaktır. Uygulama esnasında sırtınız düz bir şekilde rahatça oturmak, bir elinizi göğsünüze, bir elinizi de karnınızın üstüne koymak bu işlemde en sık kullanılan yöntemdir. Burundan derin bir nefes almakla devam edilir. Nefes alırken karın üzerindeki el hareket edecek, diğer eliniz daha az hareket edecektir. Alınan nefes ağızdan yavaş yavaş verilir. Kişi, her nefeste biraz daha rahatlamaya izin verir. Karından alınan derin nefesler sayesinde sinir sistemi rahatlamaya başlar.
Bu teknik bedeninizi rahatlatmak için uygulanabilecek çok etkili ve basit bir yöntemdir. Aynı zamanda vücudunuzda neler olup bittiğinin farkına varmanızı sağlayacaktır. Bu noktada, size yardımcı olmayan düşüncelerinize odaklanmak yerine, nötr veya rahatlatıcı şeylere odaklanmak zihninizi rahatlatmaya yardımcı olur. Nefesinizi kontrol altında tutarak zamanla zihninize odaklanmayı ve bedeninizi rahatlatmayı öğrendiğinizi göreceksiniz. Ancak önemli bir nokta, bu egzersizin sıklıkla tekrarlanmasının kalıcı sonuçlar için gerekli olduğudur.
Ritmik Egzersiz
Gevşeme ve rahatlamanın, stresle ve kaygıyla baş etmenin en etkili yöntemlerinden biri de fiziksel egzersizdir. Yürümek, koşmak, bisiklete binmek gibi aktiviteler son derece rahatlatıcıdır. Bu aktiviteleri yaparken hareketlerinize ve nefesinize odaklanmak, başka düşüncelere odaklanmanızı engelleyebilir. Ancak sizin için en doğru egzersizin hangisi olduğu hem yaşam stilinize, hem sağlık durumunuza bağlı olduğundan, eğer emin değilseniz buna belki de bir sağlık uzmanı eşliğinde karar vermeniz gerekebilir. Bu egzersizleri yaşamınızın bir parçası haline getirmek ve kendinize bunun için bir program yaratmak süreklilik ve motivasyon için önemlidir. Evde dahi yapabileceğiniz bazı egzersizler sayesinde kendinizi daha iyi hissetmeniz mümkün.
Stres, hayatta kalmak için gereklidir. Ancak stres ne zaman ki sinir sisteminin dengesini bozar ve rahatsız edici boyutlara ulaşır, o zaman yaşam kalitemizi de olumsuz etkilemeye başlar. Hayatımızda her zaman stres yaratan faktörleri ortadan kaldıramayız; fakat bu ve benzeri gevşeme teknikleri ile hem fiziksel hem zihinsel bir rahatlama sağlayabiliriz.
